2 Eylül 2013 Pazartesi

YÖNETİM BİLİŞİM SİSTEMLERİ ESASINDA NEDİR ???


         Yönetim bilişim sistemleri terimi çok farklı anlamlar yüklenerek kullanılmaktadır. YBS bir taraftan bilgisayar ve bilgi işleme süreciyle ilgili teknolojiler, prosedürler, sistemler ve insan kaynaklarını içeren jenerik bir terim olarak ele alınırken, öte yandan, işletme işlevlerini desteklenmek üzere geliştirilen bilgi sisteminin adı olarak da kullanılmaktadır.

          YBS alanının yerini ve bağlamını net olarak ortaya koyabilmek için öncelikle
aşağıdaki sorular üzerinde durmak gerekir : Bir araştırma alanı mı? YBS, çeşitli disiplinlerin uzmanlarının birbirlerini etkileyerek ama farklı anlayışlarını koruyarak yan yana çalıştıkları bir araştırma alanı mıdır?




Kuramsal yeni bir alan mı? YBS, katkıları bir bütünde toplayıp, birleştiren yeni bir kuramsal alan mı?

Yeni bir disiplin mi? YBS, bilgisayar bilimleri, muhasebe-fınansman, yönetim ve organizasyon ve sayısal yöntemler gibi diğer akademik alanların bilişim - bilgi üretme, iletme, yönetme ve bilgi süreçleme ile ilgili donanım, yazılım ve prosedürler, olgusunu daha geniş ve etkili bir sentezde birleştiren yeni bir disiplin mi?
 
Disiplinler arası (interdiscipline) ya da çokdisiplinli (multidiscipline) bir alan mı? YBS, bilgisayar bilimleri, muhasebe-fınansman, yönetim ve organizasyon ve sayısal yöntemler gibi diğer akademik alanların yalın bir birikimi olmaktan öte, bu disiplinlerin karşılaştığı bir "kavşak-kesişme-alan" olarak her hangi bir bağlantı sağlayan öğenin bulunmadığı çok disiplinli bir alan mı? Yoksa, bu akademik alanların daha ileri işbirliği gerektirdiği ve bilgi ve araştırmaların bütünleştirildiği disiplinlerarası bir alan mıdır?

Yönetim bilişim sistemleri disiplini yabancı yazında 1980'li yılların ortalarında çeşitli yazarlar tarafından ele alınmış ve incelenmiştir. YBS disiplinin gelişmesine önemli katkıları bulunan Peter Keen, 1980 yılında yapılan Birinci Bilgi Sistemleri Konferansı'nda bilgi sistemlerinin uygulamalı bir disiplin olduğunu ve diğer referans disiplinler üzerine inşaa edildiğini ve araştırmacıların bu gelişmiş disiplinlerden kuram, yöntem ve modelleri ödünç alabileceğini ileri sürmüştür (Keen, 1980)

Bugüne kadar yönetim bilişim sistemleri disiplini üzerinde çalışan araştırmacıların bu disiplini geliştirmede tek yönlü olarak diğer alanlardan referans almaya dayalı düşüncelerini geliştirdiklerini veya artık bilgi sistemleri alanının diğer alanlar içinde bir referans alanı olmanın zamanı geldiğini iddia etmektedirler (Baskerville ve Myers 2002).

Yönetim bilişim sistemleri (YBS) eklektik bir yapıya sahip olup, pekçok diğer disiplenlerin kesişme noktasında varlığını gösteren yeni bir disiplinlerarası inceleme alanıdır. YBS, özünde yönetim, bilişim, bilgi teknolojileri stratejileri, bu teknolojilerin etkili yönetimi ve uygulanması ve örgütsel değişim ile bütünleşmesi ile ilgilenir. Oldukça dinamik bir özelliğe sahip olan bu disipline katkı, yönetim bilimi (management science), insan kaynakları yönetimi, davranış bilimi, örgüt kuramı ve bilgisayar birimleri gibi diğer disiplinlerden ve kuramlardan gelir. Bu alanlardan gelen katkıları şöyle özetleyebiliriz (Davis ve Olson, 1984: 13-14).

Yönetim bilimi, yönetim sorunlarına bilimsel metot ve kantitatif (niceliksel, sayısal) analiz teknikleri yardımıyla çözüm arar. Yönetsel sorunların çözümüne sistematik bir çerçeve sunar. Analizlerde matematiksel ve istatistiksel model ve süreçlerin uygulanmasını öngörür. Hedefi eniyi -optimal- karar alma ve politika oluşturmaya yöneliktir. Yönetim bilişim sistemleri disiplini içinde yönetim biliminin ağırlıklı
bir yeri ve önemi vardır. Çünkü, bu alan YBS disiplininin bir parçasını oluşturan karar destek sistemlerinde (KDS) bilgisayar destekli sorun çözme algoritmalarının geliştirilmesinde önemlidir. Muhasebe ve finansman alanı, maliyet muhasebesi ve yönetim muhasebesinin temel uğraşı alanı olan yönetsel kontrol ve karar alma ve gelir yönetimine ilişkin modellerin kurulmasına katkıda bulunur.

Yönetim ve organizasyon alanı, örgüt, örgütsel davranış, yönetim, karar alma, liderlik, örgütsel değişim ve motivasyon gibi yönetim konuları ile YBS disiplini içinde yerini bulur. Bilgisayar bilimi ise, algoritma, hesaplama, yazılım, donanım, veri yapıları ve veri tabanı yönetimi gibi daha çok teknik konularla YBS disiplini içinde yerini alır. YBS disiplini akademik bir disiplin alanı olarak bilgisayar bilimlerinin değil, daha çok yönetim ve organizasyon alanının bir uzantısıdır (Davis ve Olson,1984).

Yönetim bilişim sistemleri disiplininin akademik ve uygulamalı olmak üzere iki yönü bulunmaktadır. Disiplin genel olarak şu konular üzerinde yoğunlaşır :

• Bilişim Sistemlerinin Planlanması

• BT'lerin Etkileri

• Veritabanı Yönetimi

• Karar Destek Sistemleri

• İletişim

• Sistem Tasarımı

• BT'lerin Etik Yönleri

• İş Süreçlerinin Tasarımı

• Örgütsel Değişim

          1991 yılların başlarında itibaren bu konulara ilaveten, bilgi teknolojileri alanında yaşanan hızlı gelişmelere bağlı olarak ortaya çıkan yeni konuların (internet, web, e- ticaret, e-devlet vb) yönetim bilişim sistemleri disiplini içinde ele alındığını görmekteyiz. Bu disiplin, bileşenlerinden biri olan teknolojideki değişime çok açık bir yapısı olması nedeniyle sürekli bir evrim geçirmektedir.
Nitekim, 1960'lı yıllardan ana bilgisayarların (mainframelerin) ve işlerin (ve dolayısıyla bilginin) yapılmak üzere bilgi işlem merkezlerine taşındığı bilgi işlem merkezlerinin yönetiminin ve bilgiyi derleme, değerlendirme ve kullanmanın sorun olarak başedilmeye çalışıldığı bir dönemden 1980'li yıllara mikro bilgisayarların gelişimi ile dağıtık sistemlerin ön plana çıktığı bir döneme; nihayet
90'lı ve 2000'li yıllar ise bilginin kesintisiz bulunduğu yerde değerlendirilip paylaşılabildiği internet ve intranet ağların yönetildiği dönemlere gelinmiştir.

Bu dönemlerde YBS disiplini içinde karar destek ve uzman sistemlerin, sinir ağların, e-ticaret, e-devlet gibi konuların ağılıklı dile getirildiğini görmekteyiz. Teknolojik gelişmelere bağlı olarak bir dinamizm içinde sürekli biçimlenen YBS disiplini, ülkemizde de benzer bir değişim sürecinden geçerek gelişimini sürdürmektedir. Ancak, bu disiplinin ülkemizde gelişimini inceleyen araştırmalar
yok denecek kadar az sayıdadır.

** Prof. Dr. Türksel Kaya Bensghir' in yazısından alıntı yapılmıştır.

Eklektik : Düzenlenmiş olan düşün dizgeleri içinden bazılarını seçip, bunları birleştirerek kendi öğretisi durumuna getiren seçici yöntemdir. özellikle pragmatik (yararcı) tarih anlayışının uyguladığı yöntemdir.

2 yorum:

  1. Sözüm ilgili sayfanin blog yazari.
    Lütfen paylaştiğiniz yazinin gerçek hak sahibi ve kaynağini paylaşirsaniz sevinirim. Eğer bilmiyorsaniz. Sizinle bu bilgi seve seve paylaşirim.
    Yazar; Türksel KAYA BENSGHÎR
    E-mail; tkaya@todaie.gov.tr
    Kaynak;Türkiye'de Yönetim Bilişim Sistemleri Disiplinin Gelişimi Üzerinde Düşünceler
    Amme İdaresi Dergisi, Cilt 35 Sayı 1 Mart 2002,5.77-103.
    http://yayin.todaie.gov.tr/goster.php?Dosya=MDU3MDU3MDU3

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Prof. Dr. Türksel Kaya Bensghir'in yazısı olduğunu biliyorum. Ancak yazmayı unutmuşum, paylaştığın için teşekkürler Emrah.

      Sil